किल्ले हरिहर (नाशिक)

 किल्ले हरिहर (नाशिक)

त्र्यंबकश्वर नावाच्या ठिकाणी असलेला हरिहर किल्ला हा अतिशय महत्त्वाचा किल्ला आहे. फार पूर्वी महाराष्ट्रातील वस्तू बंदरात आणल्या गेल्या तेव्हा वेगवेगळ्या मार्गाने नाशिकच्या बाजारपेठेत नेल्या जायच्या. त्र्यंबकरंगेतून जाणाऱ्या गोंडा घाट मार्गावर लक्ष ठेवण्यासाठी हरिहर आणि भास्करगड हे दोन किल्ले बांधण्यात आले. नाशिकच्या पश्चिमेला आणि इगतपुरीच्या उत्तरेला त्र्यंबकरंगे हे ठिकाण आहे. हे दोन मुख्य भागांचे बनलेले आहे. एका भागात बसगड, उटवड, फणीचा डोंगर, हरिहर, त्र्यंबकगड असे किल्ले आहेत. दुसऱ्या भागात अंजनेरी, घारगड असे किल्ले आहेत. वैतरणा नदी ही या भागातील मोठी नदी आहे.

किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग 

किल्ल्याची ऊंची : ३६७५ फूट /११२० मीटर 

डोंगररांग : त्र्यंबकेश्वर 

जिल्हा : नाशिक 

श्रेणी : मध्यम 

गडावर जाण्याच्या वाटा: निरगुडपाडा हे गाव हरिहरगड आणि भास्करगड या दोन किल्ल्यांजवळ वसलेले एक छोटेसे गाव आहे. त्र्यंबकेश्वर नावाच्या ठिकाणापासून ते 20 किलोमीटर अंतरावर आहे. मुंबईहून निरगुडपाडा गावात जाण्यासाठी दोन मार्ग आहेत. एक मार्ग म्हणजे कल्याण, कसारा, खोडाळा मार्गे जाणे, तर दुसरा मार्ग कल्याण, भिवंडी, वाडा, खोडाळा मार्गे आहे. त्र्यंबकेश्वरमार्गे इगतपुरी आणि नाशिकहून निरगुडपाडा गावातही जाता येते. निरगुडपाडा गावातून किल्ल्यावर जाण्यासाठी दोन ते तीन तास लागतात. किल्ल्यांवर जाण्यासाठी तुम्ही वेगवेगळे मार्ग घेऊ शकता, जसे की कसारा किंवा नाशिक मार्गे इगतपुरीला जाणे आणि नंतर बसने त्र्यंबकेश्वरला जाणे. दुसरा मार्ग इगतपुरी व त्र्यंबकेश्वर येथून खोडाळा मार्गे जात आहे. निरगुडपाड्याच्या पुढे असलेल्या कसुरती नावाच्या गावातून इगतपुरी, त्र्यंबकेश्वर आणि खोडाळा येथे जाण्यासाठी बसने जाता येते. तिथून किल्ल्यांवर पोहोचायला एक तास लागतो

राहण्याची सोय : किल्ल्यावर कोठारात  १० लोकांची राहण्याची सोय होऊ शकते 

जेवणाची सोय : जेवणाची सोय नाही 

पाण्याची सोय : गडावर पाण्याची टाकी आहेत 

पायथ्याचे गाव: निर्गुडपाडा 

वैशिष्ट्य : कातळात कोरलेल्या गगनचुंबी पायऱ्या वैशिष्ट्यपूर्ण आहे